Stoomloc E 1090
- Hersteller
- Nydgvist & Holm te Trollhättan
- Typ
- E
- Fabriknummer
- 966
- Baujahr
- 1911
- Seriegrootte
- 130
- Gewicht (incl. tender)
- 82,7 ton
- Länge
- 16,65 m
- Achsanordnung
- D
- Maximale Geschwindigkeit
- 65 km/u
- Kolenvoorraad tender
- 5 ton
- Watervoorraad tender
- 18 m³
- Ursprünglicher Eigentümer
- Statens Järnvägar, Zweden
- Fahrbar
- Nee
Historie
De stoomlocomotief E 1090 is in 1911 gebouwd bij de Zweedse firma Nydqvist & Holm te Trollhättan met fabrieksnummer 966. Het type E is gebouwd voor de dienst in lichte personen- en goederentreinen. Tussen 1908 en 1920 zijn er 130 stuks van dit type gebouwd.
De E’s zijn in dienst gekomen met een open machinistenhuis en gas verlichting. Na 1927 zijn alle locs van dit type voorzien van een gesloten machinistenhuis en bij vele is ook de verlichting vervangen door een elektrisch systeem. Onze E 1090 heeft echter nog zijn originele gasverlichting.
Enkele E’s, waaronder de E 1090, hebben in de jaren ’50 nieuwe gelaste ketels gekregen. Deze hebben tot 1972 dienst gedaan bij de Statens Järnvägar (Zweedse Spoorwegen). Daarna zijn ze over gegaan in het zogenaamde strategisch bestand, zodat ze ooit inzetbaar kunnen zijn in mogelijk moeilijke tijden.
Bij de Miljoenenlijn
In 1992 werd een deel van dit bestand opgeheven en zo doende heeft de Stichting ZLSM de E 1090 in 1994 kunnen aankopen. Dat had desondanks nogal wat (koude) voeten in aarde. Miljoenenlijners van het eerste uur reisden meerdere keren naar Zweden voor de onderhandelingen en om de stoomtreinen eigenhandig te inspecteren.
Zweedse stoomtreinen in Simpelveld
Tijdens de oprichting van de Stichting Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij ging het bestuur op zoek naar geschikt materieel voor de Limburgse heuvels. De zoektocht leidde naar Zweden. Rond die tijd waren de Zweedse staatsspoorwegen (Statens Järnvägar) hun reserves aan het inkrimpen vanwege gebrek aan machinisten. Met een indrukwekkende staalindustrie en gewenning aan extreme weersomstandigheden mag je verwachten dat er in Zweden degelijke stoomtreinen worden gebouwd. Zo viel het oog op enkele Zweedse locs, waaronder de E 1090.
Deze specifieke loc trok de aandacht, omdat dit E-type lichter is dan een B-type en daardoor minder steenkool verbruikt. Perfect voor de ritjes met gasten door Zuid-Limburg. Op 19 december 1994 werden de 3 stoomlocomotieven, hun tenders en een goederenwagon verscheept van Zweden naar de haven in Born. Het laatste stukje geschiedde per spoor, in zijn geheel een hele operatie! Na zeven jaar voorbereiding stonden deze eerste locs eindelijk in Simpelveld.
Na een uitgebreide inspectie en opknapbeurt maakte de E 1090 tijdens de paasdagen van 1995 haar eerste, echte meters op het Limburgse spoor. De start van de museale Miljoenenlijn was een feit!
Lief en leed
De E 1090 is geliefd om haar mooie nostalgische uiterlijk, maar ook om technische redenen kent de E 1090 liefhebbers. De machinisten genieten van het feit dat de loc ‘rustig loopt’, ook bij hogere snelheden. Dat heeft te maken met de binnenliggende cilinders. Door het grotere machinistenhuis van deze loc is het ook dé plek waar alle stokers van het eerste (v)uur het stoken hebben geleerd. Na het evenement ‘Stoomtreindagen’ in 1998 ging het echter helemaal mis met de E 1090…
Het was de ketel die grote problemen gaf. Deze was in 1959 in Zweden nog volledig vervangen, maar dat was onderhand ook alweer een kleine veertig jaar geleden. Door het defect moest de E 1090 buiten dienst. Toen met de revisie werd begonnen, werd er zware schade geconstateerd. De volledige revisie doorzetten bleek zowel financieel als tijdtechnisch niet haalbaar. Al vele jaren staat de schone slaapster in het depot van de Miljoenenlijn… maar niet voor lang! De oude Zweedse dame zal dan wel niet meer gaan rijden, maar er liggen mooie (educatieve) plannen voor haar in het verschiet.
Omslagfoto: Erwin Voorhaar, 7 oktober 1995
Foto naast gegevens: Gerbrand van Boven, 18 oktober 1995
