De allereerste rit met een onbemande locomotief

Bij de Miljoenenlijn worden geen bezems gevreten, maar er zou wel een locomotief roze worden gespoten op het moment dat deze geheel door vrouwen zou worden bediend, ‘onbemand’ dus… Jarenlang was de ‘roze locomotief’ een terugkerende grap in de werkplaats. Hoewel gelukkig niemand bij de Miljoenenlijneen roze loc wil, heeft de mythische rit inmiddels wel plaatsgevonden. Machiniste Geertje en stookster Roxanne sloegen hun kolenzwarte handen (mét rode nagellak) ineen tijdens de rijdag van 6 juni.

De passagiers hebben er niets van gemerkt en zo hoort dat ook, maar de stoomtreinritten op Pinkstermaandag werden aangedreven door één en al girlpower. Ogenschijnlijk een rijdag als alle andere, maar één blik in de loc deed een hoop passagiers en voorbijgangers extra vrolijk zwaaien. Naast machinist en stoker waren Geertje en Roxanne ook fotomodel, want wat staat dat vrouwelijk schoon mooi op de locs.

De argeloze bezoeker realiseert zich niet dat de vrijwilligers van die rijdag al voor dag en dauw bezig zijn om de locomotief rijklaar te maken. Op het moment dat de trein vertrekt, is de stoker al uren bezig om het perfecte vuur te krijgen. Om het technische verhaal achter het stoken te begrijpen, kun je dit het best vergelijken met het schakelen van een auto. Heeft de trein weinig kracht nodig (lage toeren), dan mag het vuur niet te groot zijn. Moet de trein flink trekken (meer toeren maken), dan mag het vuur groter, maar niet té. De stoker beheert het vuur en het water en voedt daarmee de stoomlocomotief en dat komt nogal nauw.

Een verhaal met een luchtje

Roxanne vertelt dat het jaren duurt om stoker te worden. Ze was de eerste vrouwelijke leerling-stoker in tijden bij de Miljoenenlijn. Ze is nog niet lang geleden ‘afgestudeerd’. De opleiding ervoer ze als ‘supermoeilijk’, want ze had nul technische kennis. Haar vriend Dennis was al stoker bij de Miljoenenlijn en heeft haar verleid om zich ook als vrijwilliger aan te melden. “Als schilder, ik dacht: dát kan ik wel!” Een grappig detail is dat ze zich per ongeluk bij de verkeerde cursus had opgegeven, dat uiteindelijk de stokerscursus bleek te zijn. Zit er een (brand)luchtje aan dit verhaal?

Toch is het Roxanne gelukt om stoker te worden: “Ik ben zo dankbaar voor alle hulp die ik heb gekregen bij de Miljoenenlijn. De vrijwilligers gingen (letterlijk) voor me door het vuur om te zorgen dat ik het stoken onder de knie kreeg. Ik hoop ook oprecht dat meer meiden zich aanmelden om te komen stoken. Ik ben het bewijs dat je er niet per se technisch voor hoeft te zijn.” En het mooiste van het werk als stoker? “Als we uit Simpelveld wegrijden op een koude dag en ik een prachtige stoompluim zie opstijgen, denk ik: die heb ik gemaakt!”

Kers op de taart

Geertje was de machinist op de dag van de historische onbemande rit. Zelfs is ze ook stoker geweest, een vereiste om machinist te worden. Dat heeft ze zo’n zeven jaar gedaan en hoewel ze geniet van de ritten als machinist, vond ze stoken het leukst. Ze vertelt er gepassioneerd over: “Er zijn verschillende parameters en die moeten allemaal tegelijk kloppen. Je moet oog voor het vuur hebben, vooruit kunnen denken en gedreven zijn om goed werk af te leveren. Bezig zijn met de machine, het smeren en het opstoken vind ik nog mooier dan het rijden zelf. De rit is de kers op de taart.”

De dames zijn twee handen op één vurige, stalen buik. Hoewel Geertje als machinist eindverantwoordelijk is voor de rit, ziet zij het bedienen van de loc als een gezamenlijke inspanning met de stoker, in dit geval Roxanne. Als Geertje ‘ruig’ rijdt, dan schept Roxanne zich een ongeluk. Als Roxanne het vuur te klein of te groot maakt, staat de trein stil of ontstaat er schade aan de loc. Machinist, stoker en de machine vormen eigenlijk een drie-eenheid. Geertje: “Aan het eind van de dag gaat het erom dat je samen een leuke dag beleeft en dat is zeker gelukt.”

Dit artikel is eerder verschenen in Miljoenenlijn Expresse, uitgave 126 (juli 2022).
Tekst: Leonie Kohl
Foto’s: Jasper Kroese en Stefan Hofecker