Kübelwagens van de Staatsmijnen
- Year of construction
- 1962
- Manufacturer
- Talbot Aken
- Type
- Kübelwagen
- Weight
- 26 ton
- Length
- 7,90 m
- Axle layout
- 2
- Max. speed
- 80 km/h
- Original owner
- Staatsmijnen, DSM
- Ready for travel
- Ja
Karrenvrachten vol kolen en kunstmest
In het teken van vijftig jaar mijnsluiting kijken we wat dieper in de enorme bakken van onze Kübelwagens. Het onderstel op wielen en de enorme én ingenieuze bakken (Kübels in het Duits) die erop inhaken waren onderdeel van het grootschalige kolentransport dat hier ooit plaatsvond. Dat de kolen op enig moment werden vervangen door kunstmest illustreert het verhaal van de mijnsluiting.
Maar liefst vier Kübelwagens bevinden zich in de collectie van de Miljoenenlijn. Hoewel bij één de Kübel mist, heeft de ander juist weer een speciale A-status. Speciaal zijn ze eigenlijk allemaal, dat duidt op het feit dat de wagens oorspronkelijk voor een specifiek transport zijn ontworpen. Onze Kübelwagens zijn van Duitse makelij (Talbot, Aken) en door de Staatsmijnen aangekocht, in eerste instantie voor het transport van kolen en cokes.
De gigantische hoeveelheden steenkool die uit de mijnen omhoog werden gehaald, werden per spoor vervoerd. Vanaf 1934 was het Julianakanaal klaar voor gebruik en werden in Stein en Born overslaghavens aangelegd. De particuliere mijnen én de Staatsmijn Wilhelmina vervoerden kolen naar Born over NS-spoor, de Staatmijnen Emma, Hendrik en Maurits hadden eigen spoorwegen naar de haven in Stein. Daar werden de Kübels vol kolen overgeladen op schepen.
Slim ontwerp
Voor het lossen van de lading waren de bakken slim ontworpen. Die bestaan uit twee losse delen die aan elkaar zitten middels twee scharnieren aan de bovenkant van de voor- en achterkant. Een speciale grijper trekt de laadbak omhoog én open, zodat er beneden in de bak een opening ontstaat, waardoor de lading op het schip kan worden gelost. De lege bak valt weer dicht en wordt terug op de wagen geplaatst. Eén Kübel weegt leeg zo’n 7,5 ton en er past 34 kubieke meter vracht in.
Na de mijnsluiting bleven de Staatsmijnen nog in bedrijf als chemische fabriek (later DSM). Een van de hoofdproducten was kunstmest. Hoewel de Kübels voor het vervoer van kunstmest moesten worden aangepast (het gedroogde product mocht niet nat worden), bleven de Kübelwagens zo toch nog jaren in gebruik. In 1994 schonk DSM vier Kübelwagens aan de Miljoenenlijn, waar ze onderdeel zijn van de collectie die het mijnverleden zichtbaar maakt.
Foto’s: Jasper Kroese, Archief Miljoenenlijn en Fotocollectie Nederlands Mijnmuseum
