Nieuwe uniformen: Iedereen langs de lijn strak in het pak

Uniforme uniformen, het was al lange tijd een breed gedragen wens bij de Miljoenenlijn. Van stationschef tot lokettist, iedereen strak in het pak. Maar wát een klus bleek dat achteraf, beaamt Herman Schik, ‘Coördinator Vrijwilligers’ bij de Miljoenenlijn. Hij coördineerde de werkgroep die bij dit enorme project betrokken was. Vrijwilliger Jan van Keulen keek mee met een museale bril op en wilde het naadje van de kous weten over historische spooruniformen. Het resultaat is een collectie goed passende uniformen van een lokale leverancier, die bijdraagt aan de beleving met aandacht voor historische details. Petje af!

Of stationschef Jacques Muris een Excel-bestandje wilde bijhouden met wat namen en maten voor het uniformenproject, dat was de vraag. “Ik ben wel handig met dat programma, maar uiteindelijk bleek het verzoek van Herman toch veel meer dan dat.” Jacques en Herman kijken met trots terug op het uniformenproject, maar zijn beiden blij dat het gelukt is. Herman: “Met het uniformenproject zijn we al meer dan vier jaar mee bezig, met een veel groter team dan Jacques en ik. Jan van Keulen heeft bijvoorbeeld een enorme bijdrage geleverd door urenlang archiefonderzoek te doen, op zoek naar oude foto’s en kledingvoorschriften. Ook vrijwilligers Leny Muris en Olina Voncken waren erbij betrokken, omdat deze dames een goed oog hebben voor kleding. Voor ons allemaal kwam er veel meer bij kijken dan we in eerste instantie dachten.”

Strepen, knopen en balken

Wie de keuze heeft, heeft ook de kwaal, want wat voor welke uniformen kies je? Vanuit het museale karakter van de Miljoenenlijn werd er bewust gekozen voor uniformen die daadwerkelijk gedragen zijn, geen fictieve ontwerpen die alleen de beleving zouden versterken. Om de uniformen aan te laten sluiten bij het tijdsbeeld dat het materieel van de Miljoenenlijn schetst, is er gekozen voor uniforms uit begin jaren vijftig. Destijds was NS de hoofdaanbieder op het spoor, daarom zijn de nieuwe uniformen gebaseerd op NS-uniformen uit die tijd.

De vrijwilligers en de leverancier hebben geweten dat dit andere tijden waren, tijden van strikte hiërarchie. De hoeveelheid strepen op de mouw, strepen op de pet, kraagbalken en knopen gaven die hiërarchie aan, door een soort codeboek voor ingewijden. Na dit project kunnen we stellen dat Jan van Keulen daar nu toe behoort. Intussen laat Jacques trots zijn strepen zien: “De stationschef kreeg drie gouden strepen op zijn mouw en twee gouden strepen op zijn rode pet.” Herman zal zijn pet op een hoge kast moeten bewaren, want zijn kleinzoon heeft er zijn zinnen al op gezet.

Een strikte hiërarchie was niet het enige verschil met de jaren vijftig en nu. Er werkten toen nog geen vrouwen bij de Nederlandsche Spoorwegen! Bij de Miljoenenlijn anno 2022 gelukkig wel, maar daar moesten dus wel aparte ontwerpen voor komen. Die zijn gebaseerd op de damesuniformen van nu, vertaald naar de jaren vijftig. Hetzelfde euvel gold voor het winkelpersoneel. Dat was geen onderdeel van NS, maar ook hier bood archiefmateriaal een museale oplossing.

Passen en meten

Dan is een en ander bedacht, maar moet het ook nog gemaakt worden. Hiervoor waren vier partijen uitgenodigd kriskras door Nederland. Uiteindelijk is de keuze op een lokale leverancier gevallen, uit Hoensbroek. Herman: “Naar Frank America van het familiebedrijf America Safety Center mag wel een groot woord van dank uit. Zij hebben met veel zorg en aandacht onze 130 (!) uniformen geleverd, stuk voor stuk op de persoon afgemeten en afgesteld. Ook hebben zij natuurlijk rekening moeten houden met alle strepen, knopen en balken. Er is geen uniform de deur uit gegaan, zonder dat Frank ‘m zelf heeft gezien.” Voor de aanschaf van de uniformen is jaren geleden een fonds opgericht binnen de Miljoenenlijn. Dat was voor een mooi deel gevuld met legaten. Toch moest er ook nog een hele hoop geregeld worden. Om dat goed te beheren, nam Jacques de functie van werkgroepleider van de werkgroep Vrijwilligersfaciliteiten op zich. Deze werkgroep beheert alle materialen die de Miljoenenlijn in bruikleen geeft aan de vrijwilligers, waaronder de uniformen. Dankzij de grote bijdragen in de vorm van tijd en geld is het uniformenproject nu zo goed als afgerond.

Samen stralen op de eerste rijdag

We spreken Herman en Jacques op de dag dat de uniformen worden uitgereikt en de groepsfoto’s worden gemaakt. “Ik dacht dat ik er nog een hele kluif aan zou hebben om iedereen bij elkaar te krijgen, maar dat viel reuze mee,” zegt Herman. “Iedereen lijkt erg gemotiveerd als het om de uniformen gaat. Mensen zijn natuurlijk ook blij dat we weer samen mogen komen. Een groot deel van de voorbereidingen van dit project ging digitaal, dat is toch niet hetzelfde.” In en om de stationshal is het een drukte van belang. Uniformen worden uitgereikt, aangetrokken en per functiegroep wordt er een mooie groepsfoto gemaakt. De trots is nu al te voelen bij de vrijwilligers. “Het mooiste moment wordt onze eerste rijdag op 17 april, als we allemaal weer mogen en dan ook nog in vol ornaat.”