Kolen- en bietenwagens ‘GTO Es 225’
- Bouwjaar
- 1949 - 1957
- Fabrikant
- Werkspoor Utrecht en Amsterdam
- Fabrieksnummer
- Type
- Es 225 (GTO of GTU)
- Gewicht
- 11,65 ton
- Lengte
- 9,00 m
- Seriegrootte
- 5190
- Max. snelheid
- 80 of 100 km/u
- Oorspronkelijke eigenaar
- Nederlandse Spoorwegen en Railion Benelux
- Rijvaardig
- Ja
Deze multi-inzetbare wagens, de opvolgers van de oorspronkelijk houten goederenwagens, kunnen tot wel 28 ton aan materiaal vervoeren. In onze regio zijn ze vooral bekend van het vervoer van steenkool uit de mijnen en suikerbieten.
“Goederenwagens zijn een beetje ondergeschoven kindje bij de diverse museumspoorlijnen”, aldus Dave Habraken, vrijwilliger bij de Miljoenenlijn. Ze hangen er letterlijk een beetje bij, maar ze vormen een belangrijk onderdeel van ons industriële erfgoed en dus onze museumcollectie. Dave werkt samen met zijn collega’s aan de minutieuze restauratie van de wagens. “Het lukt ons om ongeveer twee van deze wagens per jaar te restaureren.” Bijna tikt de teller zes gerestaureerde wagens aan. Op dit moment worden de puntjes op de i gezet bij de derde van de drie Es 225’ers, letterlijk zelfs!
Dave is van de optische restauratie. “De wagens worden in de oorspronkelijke kleur teruggebracht, in dit geval die van de jaren vijftig. De wagens hebben ook dienst gedaan in de jaren tachtig, omgebouwd als zandwagen. Dan rijst de vraag: wat kies je? Daar moet je het samen over eens worden.” Buiten de kleur zijn ook de opschriften van belang. Op basis van historisch beeldmateriaal en kennis over de verschillende, gebruikte lettertypes worden de opschriften met een technisch tekenprogramma zo correct mogelijk nagemaakt en geschaald. “Het valt alleen de liefhebber op, maar wij zetten ze allemaal terug. Ook als het amper leesbaar ergens achter een balk zit. Alleen al met het aanbrengen ben je per opschrift zo’n twee dagen bezig.”
En de GTO Es 225? “Dat is een oude kolenwagen, zoals er duizenden af- en aanreden van en naar de mijnen in Zuid-Limburg. Hij bestaat uit een onderstel met wielen en een remsysteem. Het herstel daarvan, daar zat veel werk in bij deze wagen. De metalen bak die op het onderstel zit, is van boven open en hij heeft kleppen voor het lossen van de vracht. Deze wagen heeft van de mijnen naar de overslaghaven in Born gereden. Hier gingen de kolen op vrachtschepen die over het Julianakanaal voeren, vanuit Limburg naar de rest van Nederland.” Met een kleine slag om de arm legt Dave uit waar GTO voor staat: “Hoogstwaarschijnlijk staat GTO voor Grande Tombereaux (= kiepwagen) en de O voor Office de Recherches et d’Essais. Het zijn de jaren vijftig, sommige dingen zijn inmiddels lastiger te achterhalen, maar samen doen we ons uiterste best!”